انجمن فرهنگی ایران زمین (افراز)، یک سازمان مردمنهاد سمن (NGO)، غیردولتی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۳۸۰ بنیادگذاری شده و دارای پروانه و اعتبارنامه از سازمان ملی جوانان و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است. این انجمن در ۱۱ سال گذشته بی وقفه فعال بوده است.[۱]
آرمان اظهار شده این انجمن در اساسنامهاش پاسداری از ارزشهای فرهنگی و گرامیداشت فرهنگ ملی بودهاست. «افراز»، کوتاهشدهٔ «انجمن فرهنگی ایرانزمین» است و خود هم به معنای فراز، بلندی و افراشتن.[۲]
زمینه کاری اظهار شده این انجمن، موارد ذیل میباشد:
انجمن افراز در سالهای گذشته برنامههایی را در تهران در تالارها (سالنها)، آمفی تئاترها، دانشگاهها، فرهنگسراها، موزهها و کاخها با همکاری دیگر کانونهای مردمنهاد، نهادهای دانشجویی، دانشگاهی، بنیادهای فرهنگی، مراکز فرهنگی شهرداریها و همچنین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار کردهاست
همایش نوروز در اسفندماه ۸۶ در تالار ابن سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد،[۳]
همایش نوروز در اسفند ۸۷ در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در راستای پشتیبانی از ثبت جهانی نوروز در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو برگزار شد،[۴][۵]
جشن نوروز در اسفند ۸۸ در کاخ سعدآباد به فرنام جشن ثبت جهانی نوروز در یونسکو و مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد [۶]
جشن مهرگان در تالار فردوسی دانشگاه تهران (مهر ۸۸) برگزار شد. [۷][۸]
جشن مهرگان در خانه فرهنگ شهرداری منطقه هفت تهران (مهر ۸۹) برگزار شد. [۹][۱۰] و جشن مهرگان در خانه شهریاران جوان شهرداری تهران (سال ۹۰)[۱۱] با تاکید بر اهمیت جشن باستانی مهرگان و بایستگی ثبث آن در فهرست آثار معنوی (ناملموس) کشور برگزار شد.
جشن مهرگان (مهرماه ۱۳۹۲) در مرکز فعالیت های فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شد. [۱۲]
همچنین همایش روایت مرزها به شادباشی تیرگان در خانه شهریاران جوان. و جشن اسفندگان در دانشگاه علم و فرهنگ (سال ۱۳۸۹)[۱۳] برگزار شده است.
از دیگر فعالیتهای این انجمن میتوان موارد زیر را نام برد:
مهمترین رکن انجمن مجمع عمومی است که با حضور همه اعضا پیوسته و دارای حق رای (که بنابر اساسنامه باید ۱۷ تا ۲۹ سال سن داشته باشند) دستکم دو بار در سال برگزار میشود. در نشستهای عادی میانِسال و پایان سال درباره مهمترین مسائل انجمن تصمیم گیری میشودو همچنین گزارش عملکرد اعضا خوانده شده و به پیشنهادها و انتقادهای اعضای مجمع رسیدگی میگردد. مجمع عمومی انجمن در نشست پایان سال خود، با برگزاری انتخابات شورای مرکزی و بازرس انجمن را برای مدت یکسال بر میگزیند.
شورای مرکزی انجمن دارای پنج عضو اصلی و دو علیالبدل است که اعضای آن برای مدت یکسال برگزیده میشوند. شورای مرکزی حق تصویب هر مصوبهای را -به شرط آنکه با اساسنامه انجمن در تضاد نباشد- دارد.
دبیر انجمن یکی از اعضای اصلی شورای مرکزی است که از سوی این شورا برای مدت یکسال برگزیده شده و ریاست شورای مرکزی و دبیری انجمن را بر عهده میگیرد.
بازرس انجمن برای مدت یکسال از سوی مجمع عمومی برگزیده شده و وظیفه نظارت و بازرسی بر عملکرد شورای مرکزی و کل انجمن را دارد. بازرس گزارش خود را به آگاهی مجمع عمومی میرساند.
هستهها انجمن برای پیگیری بهتر و تخصصیتر کنشهای پژوهشی و ستادی خود، از سال ۱۳۸۹ فعالیتهایش را در قالب سه گروه با فرنام ستاد اجرایی، کانون گردشگری وکانون پژوهشهای ایرانشناسی انجام میدهد. گروهها دارای آیین نامه داخلی بوده و اعضای آن، دبیر و دیگر مسئولیتهای گروهی خود را برای یکسال گزینش میکنند. هریک از اعضای شورای مرکزی مسئولیت نظارت بر یکی از گروهها را بر عهده میگیرند. بنابر اساسنامه و آییننامههای داخلی انجمن، هر ایرانی علاقهمند به زمینه کاری انجمن و همراستا با آرمانهای آن به شرط مطابقت سنی، (۱۷ تا ۲۹ سال) میتواند به عضویت ناپیوسته یکی از گروهها درآمده و پس از چند ماه فعالیت سودمند، به عنوان یک هموند پیوسته دارای حق رای، پذیرفته شوند.
بعضی از منابع غیر ایرانی با ادعای سازمان افراز مبنی بر غیر سیاسی و فرهنگی بودن، موافق نیستند. شبنم هالیدی در کتاب تعریف ایران: سیاست مقاومت،[۳۱] درباره انجمن افراز نوشته:
«در اساسنامه بهروز شده این موسسه ادعا گردیده که این سازمان نهادی فرهنگی است تا سیاسی، مردمی است تا دولتی و غیر انتفاعی است. به هرحال مفهوم اهداف افراز را میتوان بعنوان اهداف سیاسی درک نمود..»
در یک بررسی دیگر دانشگاهی[۳۲]، کریستوفر مارکینکوسکی ادعا کرده که این سازمان ایرانگرا (ایرانیست) [۳۲]ص ۱۹است، و از نظر ثبات منطقهای خطرناک است چراکه بدنبال زنده کردن قدرت قدیمی منطقهای ایران است[۳۲]ص ۲۰. همچنین در کتاب هویتهای شیعه[۳۳] هم ادعا شده که این سازمان ملیگرای افراطی است. با اینحال هالیدی افراز را دارای رویکرد ناسیونالیسم مثبت، در برابر رویکرد اسلامگرایی دانسته است. (صفحه 47)[۳۴]